Spektrum autyzmu u dziewczynek. Co warto wiedzieć?
Dlaczego autyzm u dziewczynek rozpoznaje się trudniej?
Przez wiele lat wiedza o spektrum autyzmu opierała się głównie na badaniach prowadzonych u chłopców. To właśnie ich obraz zachowań i trudności stał się „wzorcowy” dla diagnostów. Tymczasem dziewczynki w spektrum autyzmu często funkcjonują inaczej, co sprawia, że diagnoza bywa opóźniona lub w ogóle nie stawiana.
Dziewczynki częściej:
maskują swoje trudności, naśladując zachowania rówieśniczek,
lepiej opanowują umiejętności społeczne na poziomie powierzchownym,
starają się „dopasować” i nie zwracać na siebie uwagi,
są postrzegane jako „ciche”, „nieśmiałe” albo „grzeczne”.
Takie strategie przystosowawcze powodują, że ich trudności bywają niewidoczne dla nauczycieli, a czasem także dla rodziców.
Jakie są charakterystyczne cechy spektrum autyzmu u dziewczynek?
Zainteresowania – dziewczynki w spektrum również mają intensywne, wąskie pasje, ale częściej dotyczą one „typowo dziewczęcych” tematów (np. konie, bajki, postacie fikcyjne), dlatego nie budzą takiego zdziwienia otoczenia jak zainteresowania chłopców (np. rozkłady jazdy, elektronika).
Relacje – mogą mieć jedną, bardzo bliską przyjaciółkę, z którą spędzają niemal cały czas. Problemem jest jednak rozszerzanie kontaktów i rozumienie bardziej złożonych relacji społecznych.
Maskowanie emocji – wiele dziewczynek uczy się ukrywać swoje napięcie i frustrację w szkole, a rozładowuje je dopiero w domu – poprzez wybuchy złości, płacz, wycofanie się.
Perfekcjonizm i lęk – dziewczynki często starają się spełniać oczekiwania dorosłych, co prowadzi do chronicznego stresu i przeciążenia.
Trudności sensoryczne – nadwrażliwość na dźwięki, zapachy, światło czy faktury ubrań może być u dziewczynek mniej zauważana, bo starają się ją ukrywać.
Dlaczego wczesna diagnoza dziewczynek jest tak ważna?
Zbyt późna diagnoza lub jej brak może prowadzić do poważnych konsekwencji:
zaburzenia lękowe – wynikające z chronicznego napięcia i prób dostosowania się,
depresja – spowodowana poczuciem niezrozumienia i samotności,
zaburzenia odżywiania – częściej występujące u dziewcząt w spektrum,
wypalenie autystyczne – długotrwałe maskowanie i funkcjonowanie ponad siły może prowadzić do załamania psychicznego i somatycznego,
trudności w dorosłości – brak właściwego wsparcia w dzieciństwie skutkuje większym ryzykiem problemów w pracy, w relacjach i w zdrowiu psychicznym.
Terapia i wsparcie dla dziewczynek w spektrum
Diagnoza to pierwszy krok, ale niezwykle ważne jest również dostosowane wsparcie. Dziewczynki w spektrum autyzmu potrzebują:
terapii ukierunkowanej na rozwój umiejętności społecznych – w bezpiecznym, wspierającym środowisku,
terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) – pomoc w radzeniu sobie z lękiem, niską samooceną i perfekcjonizmem,
wsparcia rodziny – rodzice powinni wiedzieć, jak reagować na maskowanie trudności i jak pomóc dziecku w bezpiecznym wyrażaniu emocji,
dostosowania szkolnego – np. indywidualne tempo pracy, możliwość odpoczynku sensorycznego, jasne zasady w klasie.
Co mogą zrobić rodzice?
Obserwować subtelne sygnały – nie tylko wyraźne zachowania (np. brak mowy), ale także nieśmiałość, perfekcjonizm czy wybuchy w domu po szkole.
Nie bagatelizować różnic – nawet jeśli dziewczynka ma dobre oceny i jest „grzeczna”, może bardzo cierpieć wewnętrznie.
Zgłosić się na diagnozę – tylko specjalistyczna ocena pozwoli zrozumieć, z czego wynikają trudności i jak najlepiej wspierać dziecko.
Zapewnić akceptację – najważniejsze jest, by dziewczynka czuła, że jest rozumiana i kochana taką, jaka jest.
Podsumowanie
Spektrum autyzmu u dziewczynek wygląda często inaczej niż u chłopców. To sprawia, że diagnoza bywa trudniejsza i często stawiana zbyt późno. Tymczasem wczesne rozpoznanie pozwala uniknąć wielu powikłań takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy problemy w relacjach.
Jako specjalistka w diagnozie spektrum autyzmu pracuję z dziewczynkami od 6. roku życia. Moim celem jest nie tylko postawienie diagnozy, ale też pokazanie rodzicom, jak wspierać córkę w codziennym życiu, w szkole i w budowaniu relacji.
Jeśli obserwujesz u swojej córki trudności w relacjach, komunikacji czy regulacji emocji zapraszam na diagnozę i konsultację w Warszawie.