Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie skuteczna w leczeniu:
- lęku i napadów paniki, fobii (w tym fobii społecznych i agorafobii),
- depresji, zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych (natręctw),
- zaburzeń odżywiania,
- problemów seksualnych i małżeńskich,
- problemów występujących u dzieci i młodzieży,
- przewlekłego bólu,
- przewlekłego zmęczenia,
- zaburzeń zachowania i emocji, złości,
- uzależnień,
- schizofrenii i psychoz,
- zaburzeń rozwojowych,
- zaburzenia afektywnego dwubiegunowego,
- zespołu stresu pourazowego,
- zaburzeń snu
Jako główne cele psychoterapii można określić: zmniejszenie natężenia objawów, utrzymanie stanu poprawy oraz zapobieganie nawrotom objawów.
Teoretyczne założenia podejścia poznawczo-behawioralnego wywodzą się z założenia, że człowiek każde zdarzenie spostrzega i interpretuje na podstawie własnych przekonań. W wyniku takiej interpretacji zdarzenia osoba doświadcza konsekwencji, które wyrażają się w przeżywanych emocjach i w zachowaniu. A zatem każdy z nas, w swoisty dla siebie sposób nadaje znaczenie bodźcom napływającym z otoczenia i w swoisty sposób na nie reaguje.
Psychoterapeuta pracujący w podejściu poznawczo-behawioralnym zachęca klienta, aby stopniowo rozpoznawał i akceptował swoje emocje, identyfikował myśli automatyczne, które je wywołują, a następnie odkrywał leżące u ich podstaw przekonania. Kiedy pacjent dostrzega powiązania między myślami a emocjami, możliwy jest dalszy postęp procesu terapeutycznego.
Terapia poznawczo-behawioralna jest ograniczona w czasie, obejmuje określoną liczbę sesji poświęconych pracy nad wybranym problemem. Sesje odbywają się na ogół raz w tygodniu, (terapie dłużej trwające dotyczą problemów bardzo złożonych i utrwalonych).
Terapia ukierunkowana na rozwiązywanie bieżących problemów, skoncentrowana na teraźniejszości (co nie oznacza, że nie sięga do przeszłości), w której szczególne znaczenie ma aktywna współpraca klienta i terapeuty. Terapeuta jest partnerem w procesie odkrywania i ujawniania przekonań klienta. Podczas terapii klient korzysta z wielu technik terapeutycznych mających na celu zmianę wzorców myślenia, emocji i zachowań. W zależności od rodzaju i nasilenia problemu klienta psychoterapia poznawczo-behawioralna może być stosowana jako jedyna metoda leczenia lub może być połączona z farmakoterapią.
Prowadzone w ciągu ostatnich trzydziestu lat badania nad skutecznością różnych form psychoterapii wskazują na efektywność psychoterapii poznawczo-behawioralnej.